نقش برنامه های دینی تلویزیون بر هویت دینی

چکیده: امروزه نقش تلویزیون به عنوان فراگیرترین رسانه ملی، در ارتقای هویت های فرهنگی جامعه و به ویژه در افزایش هویت دینی شهروندان مورد توجه صاحب نظران قرار گرفته است. در این ارتباط، بسیاری از اندیشمندان علوم ارتباطات و صاحب نظران علوم دینی بر نقش تلویزیون در نشر، اشاعه و تعمیق فرهنگ و هویت دینی تأکید داشته اند. به طور کلی، هدف رسانه دینی و برنامه های دینی تلویزیون، آگاهی بخشی مبانی دینی به شهروندان با استفاده از روش­های اطلاع رسانی و تبلیغ به منظور ارتقای هویت دینی می باشد. بر این مبنا، تلویزیون جمهوری اسلامی ایران با هدف تعمیق و ارتقای معرفت دینی شهروندان، خود را یکی از پایگاه دینی تعریف کرده و رسالت تبلیغی خویش را بر آن استوار نموده است. با توجه به موارد فوق، هدف اساسی این مقاله، بررسی رابطه بین برنامه های دینی تلویزیون و هویت دینی شهروندان در جامعه ی آماری مورد مطالعه می باشد. این پژوهش از نوع مطالعه پیمایشی بوده و داده های تحقیق با استفاده از تکنیک پرسش نامه توأم با مصاحبه، جمع آوری گردیده است. میزان هویت دینی به عنوان متغیر وابسته تحقیق با استفاده از مدل دین داری گلارک و استارک در پنج بعد اعتقادی، مناسکی، عاطفی، شناختی و پیامدی با استفاده از 47 گویه در قالب طیف لیکرت سنجیده شده است. اعتبار و روایی مقیاس هویت دینی با توجه به نتایج آزمون آلفای کرونباخ (93/0a=)مورد تأیید قرار گرفته است. جامعه آماری تحقیق، کلیه ی شهروندان واقع در سنین 15 تا 65 سال شهر اصفهان در سال 1390 می باشد. با استفاده از فرمول نمونه­گیری کوکران، تعداد 420 نفر به عنوان نمونه تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری سهمیه ای تصادفی، انتخاب و بررسی شده اند. یافته های تحقیق، همبستگی بین متغیر برنامه های دینی تلویزیون و میزان هویت دینی شهروندان را نشان می دهد. نتایج فعالیت آماری مربوط با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، همبستگی بین متغیرهای میزان مشاهده انواع برنامه های دینی تلویزیون و نوع نگرش به برنامه های دینی تلویزیون با میزان هویت دینی (608/0 و 674/0r=) در سطح اطمینان 99 درصد را مورد تأیید قرار می دهد. هم چنین، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه، اثرات متغیرهای فوق بر میزان هویت دینی را به ترتیب با 46 و 39 درصد نشان داده است.